Met warm weer wordt er tegenwoordig gezwommen bij De Munt. (Ook al is hier een negatief zwemadvies van kracht). Vroeger waren er meer openbare zwemplekken in de buurt. De belangrijkste plek was het Amsterdam-Rijnkanaal. Dit grotendeels met de hand uitgegraven kanaal werd in 1952 geopend.
Anton Mussert, hoofdingenieur van de Utrechtse Waterstaat en latere NSB voorman, was de ontwerper ervan. Het kanaal was in de beginjaren minder breed en minder diep dan nu.
Bij mooi weer lagen de plantsoenen bij de Johan Wagenaarkade vol met zon aanbiddende en zwemmende buurtbewoners. Je kon ook buurtbewoners in badjas op weg er naar toe aantreffen met een handdoek onder de arm. Wolter Kamphuis uit de Petristraat: ’s zomers zaten wij en andere buurtbewoners in het gras aan de Johan Wagenaarkade naast het Amsterdam-Rijnkanaal.
Ook op zondag 30 juni 1957 was het een drukte van belang :
Op warme dagen kwamen er honderden zwemmers en bezoekers uit heel Utrecht op het water af. Dit leverde gevaarlijke situaties op. Zwemmers bezeerden zich aan glas en ander afval. Jongens vonden het een uitdaging om zich te laten meeslepen door de langzaam varende rijnaken. Nog mooier was het om op de rand te klimmen en een eindje mee te varen en met een beetje geluk ook weer terug op een andere boot. Maar er waren ook rijnaken met een buitenboordmotor en dat liep niet altijd goed af. Er zijn zelfs slachtoffers te betreuren. En kinderen die zijn verdronken. Het kwam voor dat kinderen van 4 jaar oud op een zwemband midden in het kanaal dreven. Bewoners van de Johan Wagenaarkade beklagen zich over vernielingen en wildplassers. In het UN van juni 1957 verscheen deze ingezonden brief van bewoner E.D.V. onder de kop Kanaal-ergernis:
Loco burgemeester J. Ploeg plaatst 10 juli 1957 een oproep in de krant: Zwemmers gedraagt U behoorlijk.
Vanaf dat moment komen er veiligheidsmaatregelen en richtlijnen. Waar wel en waar niet gezwommen mag worden. De Johan Wagenaarkade wordt aangewezen als officiële bewaakte zwemplek.Er komt toezicht, oa in de vorm van patrouilles per boot :
Een richtlijn wordt dat alleen geoefende zwemmers het water in mogen. En dat zwemmen in het Amsterdam-Rijnkanaal ”g e h e e l o p e i g e n r i s i c o” is.
In 1959 wordt er midden op het grasveld ‘’een fris houten gebouwtje ‘’ neer gezet waar politie en ehbo hun intrek nemen.
Het zwemmen in het Amsterdam-Rijnkanaal wordt door alle toezicht veiliger en er vinden door snel ingrijpen geen ernstige ongelukken meer plaats.
In 1967 is het uit met de zwempret. Het Amsterdam-Rijnkanaal wordt niet alleen veel breder maar ook veel dieper i.v.m. de toenemende vrachtvaart. Zwemmen wordt verboden. Je kon voortaan betaald zwemmen in het nieuwe buitenbad (1966) van zwembad Den Hommel.
Anno 2017 is het Amsterdam-Rijnkanaal één van de drukst bevaren kanalen ter wereld. Overbodig om te melden dat zwemmen ten strengste verboden is.
Dit jaar is het precies 65 jaar geleden dat het Amsterdam-Rijnkanaal werd geopend. Leuk om terug te kijken is een reportage van RTV Utrecht vanaf Strand Oog in Al : ‘’Van Rossum vertelt” over het Amsterdam-Rijnkanaal. Zie link:https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1620634/van-rossem-vertelt-65-jaar-amsterdamrijnkanaal.html
Bronnen: www.rijkswaterstaat.nl ,UN juni en juli 1957, UN juni 1958, UN mei en augustus 1959, UN juli 1963,”Onder ons gezegd”, Utrecht 2008. Foto bovenaan: J.P van Alff, HUA 1960-1970
Er staat dat het Amsterdam Rijnkanaal in 1952 werd geopend. Waarschijnlijk was het kanaal toen pas helemaal gereed. Feit is echter, dat er al water in stond en er schepen in voeren toen wij met de Montessori-kleuterschool van juf Van Zalinge in 1941 een groepsfoto maakten met het kanaal als achtergrond. Ook gingen wij al zwemmen met klasgenoten van de lagere school in 1949, toen was er al druk scheepvaartverkeer waarmee ondernemende jongens trachtten mee te varen, en zo mogelijk ook weer terug. Soms nog besmeurd met teer, waarmee boze schippers hun gangboorden hadden ingesmeerd om de zwemgasten van het lijf te houden.
Ja Boudewijn je hebt gelijk. Het gedeelte tussen Utrecht en Jutphaas was al in 1939 klaar. De officiële opening door koningin Juliana van het Amsterdam-Rijnkanaal vond plaats op 21 mei 1952 toen de laatste sluisdeuren waren geplaatst bij de binnenvaartsluis in Tiel. Hiermee was het traject Jutphaas-Tiel ook gereed en daarmee was het hele Amsterdam-Rijnkanaal, in totaal 72 kilometer, bevaarbaar.
Je maakt me nieuwsgierig naar de groepsfoto van de kleuterklas met het kanaal als achtergrond….
Dat zwemmen heeft me heel wat opgeleverd. Ik ging af en toe met mijn moeder zwemmen. Op een dag zag ik Boudewijn een stukje verderop, zag ook een leuk meisje. “Kom zo terug hoor “. Ter plaatse aangekomen telde ik 1 jongen teveel. Dat ze met mij meegegaan is, is dat een stang van de fiets beter zit dan een bagagedrager. We zijn ondertussen meer dan 50 jaar getrouwd.
Hee Dirk, daar was je weer! Het “kom zo terug hoor” was wat uit de hand gelopen door bovenvermeld verhaal. Laat hij nou ook nog mijn nicht aan de haak te hebben geslagen? Maar wat ik nog zeggen wou, dat Amsterdam-Rijnkanaal was echt een sociale ontmoetingplaats van jewelste. Grotere hangplek heb ik nadien nooit meer gezien. Het was op deze plaaats, dat je je als jongere moest laten zien en gezien worden. Als je dat niet deed, lag je eruit bij de vriendjes en vriendinnetjes van school. Ze kwamen niet alleen uit Oog in Al, maar uit heel Utrecht, zoals bijvoorbeeld Oudwijk. Ik herinner mij Olga, een klasgenootje, die er beslist niet heen mocht van haar ouders. Want daar was het Sodom en Gomorra. Die moest dus een list bedenken om er toch heen te kunnen. Zoals huiswerk maken bij een vriendin. Zo gezegd, zo gedaan. Die vriendin ging dus ook mee zwemmen. De sociale dwang om niet uit de boot te vallen was heel sterk. Zo had ik op een middag al afgesproken met enkele klasgenootjes om te gaan zwemmen, maar ontdekte te laat dat die dag ook mijn vader jarig was. Ik werd verondersteld thuis te blijven om enige saaie tantes en ooms te ontvangen en verkeerde in hevige tweestrijd wat nu te doen. Maar mijn vader was begripvol en kon zich indenken dat mijn prioriteit bij het Amsterdam-Rijnkanaal lag. Alsof er een steen van mij was afgevallen, reed ik opgetogen op mijn fiets naar de afgesproken plek, die wat meer afgelegen was richting Demkabrug. Daar stonden toen nog geen huizen, maar was het alles weilanden. Zwemmen en zonnen, gezellig kwekken, zonnen en weer zwemmen. Geen Sodom en Gomorra, maar sociale contole. Uiterst belangrijk voor het ontwikkelen van je sociale vaardigheden en daarbij indien mogelijk een vriendinnetje opdoen. Zoals Dirk. Die was daar goed in. Maar het was mijn tijd nog niet. Ik mocht mijn vriendin pas veel later ontmoeten in Zwitserland. Wat je van ver haalt is lekker en ook wij zijn alweer bijna 52 jaar getrouwd. Maar dat is een ander verhaal…
Boudewijn