Als het stevig heeft gevroren wordt er bij de Munt op het Merwedekanaal geschaatst. Vroeger was dit anders en was het Merwedekanaal een druk bevaren scheepvaartroute en werd deze zoveel mogelijk ijsvrij gehouden. Bij veel ijs werd er eerst nog  éénrichtingsverkeer voor de scheepvaart op het Merwedekanaal ingesteld voordat er een geheel scheepvaartverbod kwam en er geschaatst kon worden. Pas na de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal werd het Merwedekanaal dé schaatsplek in de buurt.

Ook al vóór de komst van de wijk Oog in Al werd er voor schaatsen aan deze kant van de stad driftig gebruik gemaakt van de vele waters  en sloten in de buurt. Een geliefde plek was de Leidsche Rijn. Maar ook hier kon scheepvaart roet in het eten gooien.

Op bovenstaande foto van rond 1900, net even buiten de huidige wijk Oog in Al, zie je een bevroren Leidsche Rijn met enkele schaatsers ter hoogte van molen De Ster met op de voorgrond molen de Bijgeval, die in 1909 is afgebroken. Rechts de Leidseweg. De ijsbanen werden hier onderhouden door ijsclub Trio.

Deze ijsclub was van 1902 tot 1920 actief in Oudenrijn en omgeving. Trio onderhield  de banen in de wijde omgeving van herberg Den Hommel vanaf het Buurtstation aan de Leidseweg in Lombok  tot aan Veldhuizen, de Meern en Vleuten aan toe. Werklozen konden als baanveger aan de slag en dat leverde als het mee zat ook nog een extra centje op. Gebruikers van de banen werd gevraagd geld in de busjes langs de kant te doen. Om herkenbaar te zijn als baanveger kregen ze een ‘’onderscheidingsteeken.’’ De ijsclub zorgde ook voor een goede  uitrusting van de baanveger , er was  reddingsmateriaal in geval van een ongeluk en er waren wegwijzers om gevaarlijke plekken  te markeren. Trio organiseerde ook wedstrijden voor haar leden, waaronder ‘’een schoonrijderij’’  in 1907. Deelnemers kwamen vanuit de hele omgeving van Oudenrijn tot en met Haarzuilens en zelfs uit Wijk bij Duurstede. Mejuffrouw M.van Dijk uit Oudenrijn ging er met de hoofdprijs vandoor. De prijzen werden uitgereikt in café Den Hommel.

Januari 1920 wordt de ijsclub ontbonden. De kas wordt verdeeld onder de rooms- katholieke en protestantse armbesturen.

Utrecht kende andere ijsclubs die een langer leven hadden dan Trio bijvoorbeeld ijsclub De Zilveren Schaats , Vooruit  of Siberië. De ‘’ sjieke’’ Zilveren Schaats van 1879 in Utrecht Oost had zelfs een eigen clubgebouw en Vooruit onderhield een hele grote schaatsbaan richting de Bilt. IJsclubs konden zich aansluiten bij de Stichtsche IJsbond die het verkeer over het ijs bevorderde door ondermeer het onderhouden van de ijsbanen. Ook organiseerde de Bond lange afstand schaatstochten  via Woerden en Gouda voor leden van de aangesloten ijsclubs. Hierbij was de Bond  pleitbezorger voor het tijdelijk stilleggen van het scheepvaartverkeer in vorstrijke periode’s en voor het tijdelijke sluiten van de stoomgemalen. Onderstaande kaart van de belangrijkste ijsbanen in de provincie Utrecht in 1910 is uitgegeven door de Stichtsche IJsbond (opgericht in 1908).

Als  de banen op het natuurijs waren open gesteld dan verschenen er rood witte vlaggetjes op de trams in de stad. Normaal werden deze vlaggetjes  gebruikt om te laten weten dat er een voetbalwedstrijd werd gespeeld.

De Leidsche Rijn blijft ook in de eerste decennia van de wijk Oog in Al favoriet als schaatsplek. 
11 december 1933 was het ‘’zo’n echt  ouderwetse ijs zondag’’ en het jaar van de 5-e Elfstedentocht. Het Utrechts Nieuwsblad geeft nog wat handige tips voor ouderwets schaatsplezier:

In de jaren voor de oorlog maken de hoveniers aan de Kanaalweg bij vorst een pracht van een schaatsbaan op één van hun velden. Dit is een mooie bron voor wat extra inkomsten tijdens de wintermaanden. De schaatsbaan krijgt de naam IJsbaan De Munt of ook wel IJsbaan Oudenrijn. De ingang is op de Leidseweg. Een ingenieur weg- en waterbouw die daar op de hoek woont, denkt met de hoveniers mee over de aanleg van de ijsbaan. De ijsbaan wordt een succes door de zeer koude en lange winters. Er komen veel militairen van de drie kazernes in de buurt schaatsen. (zie artikel De Hoveniers van de Kanaalweg op deze website)

In de oorlog worden schaatsers gewezen op een heel ander gevaar. In het ijs zijn munitieonderdelen vastgevroren met gevaar van ontploffing bij aanraking. Dit overkwam een 14- jarige jongen die aan het schaatsen was op een sloot bij de Muntkade:

In februari 1956 blijft het een maand lang vriezen, ook overdag. Er wordt uitbundig geschaatst bij De Munt. Ook Ed Schulte van de Leidseweg (en later Händelstraat) is daarbij. Zijn vader legt het vast.

Kinderen leren schaatsen op de vijver in Park Oog in Al of …in de Händelstraat. Tot aan de bouw van het winkelcentrum (1956) tegen over de Dominicuskerk was hier een open terrein met ondermeer moestuintjes. Bij vorst werd dit terrein onder water gezet. Een schaatsbaan midden in de wijk!

Ook op het Herderplein kunnen kinderen bij vorst hun hart ophalen. De rolschaatsbaan wordt door de gemeente in de winter omgetoverd tot schaatsbaan.

Jaren lang wordt er geschaatst op houten schaatsen zgn ‘’houtjes’’ of ook wel  “Friesche doorloopers” van het merk Nooitgedagt , Vonk of De Muis. Na 1950 worden de schaatsen steeds meer van aluminium en kunststof gemaakt door ondermeer Viking. De Noren en kunstschaatsen worden dan mode.

Voor het slijpen van je schaatsen ging je naar W. Pijper op de Oudegracht, de Stichtse IJzerhandel of N.V. Monopol op de Vleutenseweg.

Bijzonder om hier  te noemen is ijzerwarenhandel van Dillen, Vredenburg 22, uit 1889. Familie van Dillen woonde jarenlang op de Mozartlaan 17 in Oog in Al en zij verkochten een eigen merk schaatsen namelijk de schaatsen van Ruiter uit Akkrum. Deze ijzerwarenhandel ging van vader op zoon en is nu bekend onder de naam Kookwinkel Paul van Dillen.

Vanaf 1970 ben je voor schaatsen in Utrecht niet langer afhankelijk van alleen de natuurijsbanen want vanaf dan kun je ook terecht bij de nieuwe “ Kunstijsbaan Utrecht’’ later  ‘de Vechtse banen”.

Als het vriest valt er ook vaak sneeuw. Sneeuwruimen behoorde bij de plicht van elk “hoofd van het gezin’. De stoep moest ontdaan worden van ‘’sneeuw en slijk’’.In de oorlog waren  de bewoners van de doorgaande straten Everard Meijsterlaan, Franz Schubertstraat, Beethovenlaan, Beethovenplein en Joseph Haydnlaan daarnaast ook verplicht om er voor te zorgen dat de weg begaanbaar bleef. De plicht dus om niet alleen de stoep maar ook de straat voor je eigen huis vrij te houden van sneeuw, op straffe van vervolging. Sinds 2007 is de wettelijke verplichting om je eigen stoep sneeuwvrij te maken afgeschaft. Het is nog wel een advies in verband met de aansprakelijkheid bij een ongeluk.

Jaren met een ”3” erin scoorden goed. 1933, 1963 en 2013 zijn voorbeelden van goede schaatsjaren. Een bewoner aan de Leidseweg die daar in 1962 was komen wonen herinnert het zich nog goed. Er was sprake van een strenge winter in 1963 met een lange schaatsperiode achter elkaar. De kinderen konden voor de deur op het ijs stappen en waren niet van het ijs af te slaan. Ondertussen was het in dat grote nieuwe huis aan de Leidseweg bar koud want geld voor meer kachels dan alleen die ene in de woonkamer had hij nog niet.

In  januari 2013 klinkt het  IT GIET OAN uit de mond van  ‘opper ijsmeester’  Steven R. bij de Munt. Er volgen een paar dagen met een prachtige lange baan, een ijshockeyveld en natuurlijk… KOEK&ZOPIE!! Met een fooienpot in de vorm van een roze varkentje voor de door de ijsmeesters gemaakte kosten. Buurtbewoners onderhouden de baan. Er is een heuse veegwagen en met heet water worden ‘s nachts de scheuren in het ijs weer dichtgemaakt. Kwamen er voorheen met name mensen uit de buurt schaatsen, dit jaar lijkt het wel of heel Utrecht West hier komt schaatsen. Het levert mooie plaatjes op.

Filmpje op You Tube van schaatsen bij de Munt en Muntbrug met baanveger in de jaren ’50 .Op de achtergrond is de (nog bebouwde) Zuidpunt van het Groeneweg terrein te zien.

Bronnen:
Foto bovenaan: Schaatsen op de Leidsche Rijn 1900-1910 HUA 40553
Het Utrechts Nieuwsblad 9 december 1902, 9 februari 1907, 21 februari 1908, 26 januari 1909, 20 januari 1912, 14 januari 1920, 4 februari 1942. 
Schaatshistorie.nl.    
Stem van West, Schaatsen op het Merwedekanaal 1963 en 2013